انواع وکیل دادگستری در ایران

انواع وکیل دادگستری در ایران

به طور کلی هشت نوع وکیل دادگستری وجود دارد

مقدمه:

طبق ماده ۵۵ قانون وکالت مصوب سال ۱۳۱۵هرشخص که دارای پروانه وکالت نباشد از هرگونه تظاهرومداخله در امر وکالت ممنوع است ومتخلف از یک الی شش ماه حبس تادیبی محکوم خواهد شد. بنا بر این تصریح قانونی، حتی اگر اشخاصی وکالتنامه محضری هم داشته باشند ، در صورتیکه پروانه وکالت در دادگستری را نداشته باشند ، پرداختن به امر وکالت در دادگستری برای آنها تخلف محسوب می شود .
اصل یادشده فوق اگرچه در ابتدا  لزوم مراجعه به یک مرجع خاص برای گرفتن پروانه وکالت جهت علاقه مندان به شغل وکالت را به ذهن متبادر می سازد . اما عملاً در حال حاضر مراجع متعددی نسبت به صدور پروانه وکالت اقدام می کنند که فهرست این مراجع و قوانینی که انجام این وکالتها را تجویز نموده اند جهت آگاهی علاقه مندان در معرض مطالعه قرارداده می شود:

الف – مراجعی که مجوز وکالت برای اشخاص صادرمی نمایند:

۱-   کانون های وکلای دادگستری
۲-   مرکز امور مشاوران حقوقی و کارشناسان قوه قضائیه
۳-   دوایر حقوقی وزارتخانه ها و ادارات دولتی
۴-   بخش های حقوقی وقضایی نیروهای مسلح
۵-   دفتر خدمات حقوقی و قضایی ایثارگران( وابسته به بسیج مستضعفین)

ب- قوانینی که به موجب آنها پروانه وکالت صادر می شود:

شرایط و ضوابط گرفتن پروانه وکالت در قوانین مختلفی از جمله درقوانین زیر مشهود است:
۱-   قانون کیفیت اخذپروانه وکالت دادگستری مصوب سال ۱۳۷۶
۲-    ماده ۱۸۷قانون برنامه پنجساله سوم و آئین نامه اجرایی آن ‌
۳-   قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت  و نیروهای مسلح
۴-   قانون استخدامی سپاه و آئین نامه اجرایی آن
۵-   قانون حمایت قضایی از بسیج

ج- عناوین وکلایی که به دادگستری مراجعه می کنند با توجه به مفاد قوانین مورد استناد شامل موارد زیر است:

۱-وکیل انتخابی :

در مواردی بکار می رود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او می خواهد وکالت او را  برای دفاع از حقش در مراجع قضایی برعهده بگیرد.

۲- وکیل تسخیری :

در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، بدلیل امتناع متهم از اخذ  ویا نداشتن بضاعت مالی برای این کار،  وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشده است که دراین صورت به تشخیص دادگاه ، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته می‌شود. عنوان وکیلی که به این ترتیب وارد پرونده می گردد،‌وکیل تسخیری است.

۳-وکیل معاضدتی :

در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکیل داشته باشند ولی بدلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند ، با تشخیص عسرو حرج موکل از سوی دادگاه و یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا، در این موارد وکیلی بصورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را برعهده می گیرد. عنوان وکیل یاد شده در این موارد، وکیل معاضدتی است.

۴-وکیل  اتفاقی:

اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد بصورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند ، خارج از چرخه و آزمونهای سخت کانون وکلای دادگستری ، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد ، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می تواند به این امر اقدام کند. شخصی که با این روش وکالت موردی برای دفاع از حقوق بستگانش گرفته است را وکیل اتفاقی گویند.

۵-وکیل سازمانی:

درا جرای قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و نیروهای مسلح ، اگر کارکنان دولتی اعم از کشوری و لشگری در امور خدمتی خود دچار مشکل حقوقی و قضایی شوند ، سازمان محل خدمت وی، می تواند کارشناسان حقوقی خود راجهت دفاع از حقوق کاکنانی که دچار مشکل شده اند، بعنوان همان کارکنان  به  مراجع قضایی معرفی نمایند ویا به آنها مشاوره حقوقی بدهد. کارشناسان حقوقی که در این خصوص وکالت کارکنان اداره متبوع خود در مراجع قضایی جهت دفاع از آنها را بر عهده می گیرند، وکیل سازمانی نامیده می شوند.

۶-وکیل قوه قضائیه:

اشخاصی که در اجرای ماده ۱۸۷ قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور از مرکزی بنام مرکز امور مشاوران حقوقی و کارشناسان قوه قضائیه پروانه وکالت دریافت می کنند را  وکیل قوه قضائیه (ویا وکیل ماده ۱۸۷) گویند.

۷- کارآموز( یا به عبارت صحیح ترکارآموز وکالت):

اشخاصی که در امتحانات ورودی کانون وکلای دادگستری قبول شده اند باید مدتی را نزد وکیل باسابقه کارآموزی کنند اما این دسته از اشخاص می توانند در دوران کارآموزی خود، زیرنظروکیل سرپرستشان، درمسائلی که خیلی سنگین نباشد به امر وکالت هم  بپردازند. وکلایی که در دوران کارآموزی خود ، کار وکالت هم انجام می دهند ، اصطلاحاً‌ کارآموز وکالت می نامند.

۸-  وکیل حمایتی (یاوکیل ایثارگران):

وکلا و مشاوران حقوقی که در اجرای قانون استخدامی سپاه ویا قانون حمایت قضایی از بسیج ، برای دفاع از حقوق ایثارگران و یا بسیجیانی که در حین ماموریت دچار مشکل قضایی و حقوقی می شوند ، با اخذ پروانه از دفترحمایت قضایی از ایثارگران ،بعنوان وکیل اشخاص یادشده به مراجع قضایی مراجعه می نمایند را وکیل حمایتی (یا وکیل ایثارگران) لقب داده اند.

شخصی منبع