در درسهای گذشته عرض شد که اشاعره و اهل حدیث و وهابیان به خلاف شیعه و معتزله معتقدند که خداوند در قیامت با چشم سر دیده میشود. و همچنین عرض شد که عقل و قران و حدیث هم قول شیعه را تایید میکند. البته امروزه در سایتها و شبکه های وهابیت سعی در محکوم کردن تفکر شیعه در این مورد دارند.

اکنون جادارد که دلیل وهابیان و اهل تسنن را مبنی بر رویت خدا با چشم سر، در روز قیامت مورد بررسی قرار دهیم و جواب ادله ی آنان را بیان کنیم. عمده دلیل آنان  یک آیه از قرآن است. و ما اکنون آن را طرح و سپس رد میکنیم:

و آن ایه این است: سوره قیامت آیات 22 الی 25 : (وجوه یومیذ ناضره ، الی ربها ناظره ، و وجوه یومیذ باسره، تظن ان یفعل بها فاقره) یعنی: (چهره هایی که در روز قیامت شادابند ، به سوی پروردگار خود مینگرند، و چهره هایی که در آن روز گرفته اند، گمان دارند که عذاب کمر شکن در کمین آنهاست) . این جماعت به آیه ی دوم از این 4 آیه استدلال میکنند که خدا در قیامت دیده خواهد شد! به خلاف شیعه و معتزله که این آیه را اینگونه معنا میکنند که بهشتیان منتظر رحمت خدایند. اکنون بین این  دو برداشت از آیه ی شریفه کدام درست است؟!

3.دلیل عامه و وهابیت درباره ی رویت خدا در قیامت و پاسخ آن: 

در درسهای گذشته عرض شد که اشاعره و اهل حدیث و وهابیان به خلاف شیعه و معتزله معتقدند که خداوند در قیامت با چشم سر دیده میشود. و همچنین عرض شد که عقل و قران و حدیث هم قول شیعه را تایید میکند. البته امروزه در سایتها و شبکه های وهابیت سعی در محکوم کردن تفکر شیعه در این مورد دارند.

اکنون جادارد که دلیل وهابیان و اهل تسنن را مبنی بر رویت خدا با چشم سر، در روز قیامت مورد بررسی قرار دهیم و جواب ادله ی آنان را بیان کنیم. عمده دلیل آنان  یک آیه از قرآن است. و ما اکنون آن را طرح و سپس رد میکنیم:

و آن ایه این است: سوره قیامت آیات 22 الی 25 : (وجوه یومیذ ناضره ، الی ربها ناظره ، و وجوه یومیذ باسره، تظن ان یفعل بها فاقره) یعنی: (چهره هایی که در روز قیامت شادابند ، به سوی پروردگار خود مینگرند، و چهره هایی که در آن روز گرفته اند، گمان دارند که عذاب کمر شکن در کمین آنهاست) . این جماعت به آیه ی دوم از این 4 آیه استدلال میکنند که خدا در قیامت دیده خواهد شد! به خلاف شیعه و معتزله که این آیه را اینگونه معنا میکنند که بهشتیان منتظر رحمت خدایند. اکنون بین این  دو برداشت از آیه ی شریفه کدام درست است؟!

قطعا هر کس ادبیات خوانده میداند که قاعده ای وجود دارد به نام (مقابله) که این قاعده  بیان میکند که گاهی یک گوینده جملاتی را پشت هم میاورد که مثلا جمله ی اول در مقابل جمله ی سوم است و جمله ی دوم در مقابل جمله ی چهارم است، که در این صورت باید جمله ی اول را براساس جمله ی 3 معنا کرد و جمله ی دوم را براساس جمله 4 معنا کرد.دقیقا آیه ی مورد بحث ما از این موارد است. زیرا این 4 آیه میخواهد بیان کند که در قیامت مردم به دو گروهند : اهل بهشت که شادند و اهل عذاب که اندوهناکند . و همانطور که در آیه 4 اهل جهنم را منتظر عذاب معرفی میکند، آیه 2 که مقابل آن است را باید مقابل آن معنا کنیم یعنی منتظر رحمت خدا معنا نماییم. بنابر قاعده ی مقابله نگاه اهل بهشت به خدا به معنای انتظار رحمت خداست همانطور که در نگاه اهل جهنم انتظار عذاب متبلور است. و اگر کسی این آیه را به گونه ی دیگر معنا کند در واقع انسجام کلام را از بین برده. موید سخن ما این است که آیه ی مورد بحث فعل (نظر) به معنای نگاه کردن را به وجوه یعنی صورتها نسبت داده و نه به عیون و چشمها در حالی که انسان با صورت نمیبیند، بلکه با چشم میبیند. و اگر منظور از رویت دیدن با چشم سر بود باید این نسبت را به عیون میداد و نه به وجوه. موید دیگر اینکه در سوره عبس ، ایات 38 الی 41 تقریبا همین مطلب و تقسیم بندی اهل قیامت  تکرار شده و آیه ی (ضاحکه مستبشره ) یعنی (  اهل بهشت خندان و منتظر رحمت خداهستند) جای آیه ی ( الی ربها ناظره ) قرار گرفته و این قرینه هم نشان میدهد معنای آیه ی مورد بحث ما هم همین است که در اینجا بی پرده تر بیان شده و منظور از نگاه به پروردگار انتظار رحمت اوست و نه نگاه به او. علاوه بر اینها اگر این آیه را آنگونه معنا کنیم که عامه معنا کرده اند این آیه مخالف حکم صریح عقل میشود زیرا خدا به حکم عقل فراتر از جسم است و دیده شدن نیازمند به اموریست که فقط در جسم وجود دارد. باز هم از این مشکل عبور کنیم اگر این آیه را به معنای رویت با چشم سر بگیریم با خود قرآن مخالف میشود. زیرا آیه ی ( لاتدرکه الابصار ) که توضیح آن گذشت صریح در عدم امکان رویت خداست. چگونه میتوان پذیرفت که خود قرآن بگوید خدا قابل رویت نیست و در جای دیگر بگوید خدا دیده خواهد شد؟!! بنابر این آیه ی مورد بحث ما آیه ی متشابه است و به دستور خود قرآن باید آیات متشابه را با آیات محکم و روشن معنا کرد. نتیجه اینکه دست مخالفان شیعه از استدلال به این آیه خالیست و خداوند هیچگاه با چشم سر دیده نخواهد شد.

خلاصه ی درسهای پاسخ به شبهات کلامی و اعتقادی مطرح در رسانه ها . توسط : شیخ علی زند قزوینی .

زمان : هر هفته از شنبه تا سه شنبه بعداز نماز مغرب و عشا

مکان : قم،  خیابان ارم،  کوی مسجد سلماسی ، مقابل مسجد سلماسی،  مدرسه ی علمیه ی مرحوم آیت الله لنگرودی ، مدرس 10

پایگاه اطلاع رسانی:
a-zand.ir

دوستداران اهل بیت لطفا اطلاع رسانی کنند.


شیخ علی زند قزوینی 
a-zand.ir