آشنایی با محله های تهران – قلهک

قلهک از ناحیه های قدیمی شمیرانات به شمار می رود که دارای چند رشته قنات پر آب بوده است.

چند رشته ازین قنات ها هنوز هم جاری هستند. از بین این قنا ها دو تای آنن ها پر اب تر و مهم تر از بقیه بودند، آن دو قنات عبارت بودند از: قنات های سفارت بریتانیا و قنات باغ قوام السلطنه. آب قناتی که در سفارت قرار داشته هنوز هم جاری است.

چند درخت کهن چنار در سفارت هستند که که بوسیله ی همین قنات آبیاری می شوند.

 مسجدهایی که در اینمنطقه هستند عبارت اند از: مسجدجامع ومسجد اعظم قلهک. مسجد اعظم دارای عمر بیشتری است و در این منطقه قدیمیترین مسجد به شمار می رود. این مسجد نخلی دارد که در روزهای تاسوعا و عاشورا بیرون آورده می شود و مردم آنرا روی دست های خود می گردانند. گفتنی است که نخل نشانه ای از تابوت امام حسین است.

کوچه ای به نام کوچه سجاد در این منطقه است که در قدیم به نام کوچه ده شناخته می شده است. امروزه به دلیل ساختمان های نوساز و ساکنان جدیدی که به آنجا آمده اند، این کوچه از حالت قبلی خود خارج شده و تغییر شکل داده است.

علاوه بر آن خیابانی بهنام خیابان یخچال یکی از خیابان های اصلی محله قلهک به شمار می آید.

گفته شد که قلهک منطقه ای قدیمی است برای همین انتظار می رود که ساختمان های قدیمی نیز در آن به چشم بخورد. یکی از شاختمان های نسبتا قدیمی این منطقه حمام عمومی اش است.

 اهالی قلهک این حمام را به نام گرمابه ی حافظ می شناختند و می شناسند. این حمام که عمرش به ۸۰ سال می رسد اکنون تعطیل شده است اما ساختمانش هنوز هم وجود دارد. حمام قلهک یا حمام گرمابه ی جافظ دو دوره را طی کرده است، یکی قبل از گازکشی و لوله کشی و دیگری پس ازگازکشی و لوله کشی.

قبل از اینکه گاز و آب به وسیله ی لوله ها به راحتی در اختیار همگان قرار بگیرد، این حمام خزینه ای بود و آب آن از طریق قناتی که در سفارت بود آورده میشد و به وسیله ی  سوزاندن برگ ها گرم می شد و در اختیار مردم قرار می گرفت. پس از لوله کشی و گاز کشی، دوش ها نصب شدند و به این وسیله حمام کردن بسیار راحت شد.

شاهان قاجاری افرادی بسیار خودکامه در مقابل مردم خود و بسیار ذلیل در برابر خارجی ها بودند و این موضوع اوج خفت و خواری آن ها را نشان می دهد. محمد شاه قاجار در سال ۱۲۵۱ قمری امتیاز مالکیت قلهک را به دولت های بریتانیا و روسیه واگذار کرد. علاوه بر آن امتیاز زمین های زرگنده را نیز به آنها داد.

در همین دوران ها بود که بریتانیایی ها سفارت خود را در این جا احداث کردند.  تا دوران پادشاهی رضا شاه این اوضاع برپا بود و پس از انتقال قلهک به کلانشهر تهران این منطقه جزو زمین های تهران شد و تنها بخشی که از قلهک در اختیار بریتانیا ماند باغ سفارت بود.

بریتانیا با ت های اجرایی در ایران موافق نبود ازین رو با اعمالی مثل به توپ بستن مجلس به شدت مخالفت می کرد. وی همچنین به مشروطه خواهان و آزادی خواهانی چون دهخدا، تقی زاده و معاضد المالک که از مجلس جان سالم به در برده بودند پناه داد. ازین رو قلهک یکی از محل های مجادلات ی و تحصن آزادی خواهان بوده است.

سپس سفارت بریتانیا به دستور ولادیمر لیاخوف محاصره شد، اما سرانجام با دخالت سفیر بریتانیا همه پناهندگان از ایران خارج شدند.

نام قلهک از ادغام دو کلمه ی قله و ک تشکیل شده است. اهالی می گویند که به دلیل اهمیتی که سه راه گذرهای قلهک یعنی لشگرک و ونک و شمیران داشته است این منطقه قلهک نام گرفته است.

منبع: www.iranmavaa.ir