عناصر بصری چیست ؟

شناخت عناصر بصری

عناصر بصری پایه و اساس هنرهای تجسمی از جمله عکاسی است. برای درک بهتر مفهوم ترکیب بندی در عکاسی باید با این عناصر و نحوه قرار گرفتن آنها در عکس آشنا شد. شناخت عناصر بصری و به کارگیری آنها در عکاسی در ارتقا کیفیت عکس نقش عمده ای را ایفا میکند. چهار عنصر مهم بصری شامل نقطه، خط، سطح و حجم است.

نقطه

کوچکترین جلوه بصری یک عنصر تصویری است. مثلا یک نقطه بر روی دیوار، یک قلوه سنگ در کف رودخانه و ماه در آسمان. بنابراین تعریف نقطه در طبیعت هم وجود دارد و قابل تشخیص است و هم در آثار هنری مورد توجه قرار میگیرد. نقطه دارای انرژی است. انرژی آن بسیار متراکم و در درون آن نهفته است. نقطه دارای ارزش نسبی است. بستگی دارد در چه شرایطی و در چه فضایی مطرح شده باشد.

خط

عبارت است از یک عنصر تصویری که فقط دارای واقعیت طولی میباشد و فاقد عرض و عمق است. بر خلاف نقطه که دارای اثری متمرکز و ثابت است خط دارای انرژی تصویری متحرک و فعال است. خط در طبیعت به انواع و اقسام مختلف دیده میشود و در هنر نیز میتوان با کمک آن انواع جلوه های بصری را ایجاد کرد. هرگاه در مقابل صحنه ای از طبیعت یا اثر هنری که دارای جلوه ای از خطوط باشد بایستیم ناخودآگاه تحت تاثیر آن خطوط قرار میگیریم. به همان اندازه که قوه لامسه انسان سختی و نرمی را تشخیص میدهد قوه ی بینایی نیز نسبت به تاثیر روانی و ارزش های آن حساسیت به خرج میدهد.

خط به نوبه خود به انواع مختلف تقسیم میشود

• خطوط افقی
• خطوط عمودی
• خطوط مایل
• خطوط شکسته و زاویه دار

خطوط افقی

تعادل، آرامش، عدم خشونت، تفکر و س را القا میکند. جلوه ای آرام دارد و غیر فعال و بدون حرکت به نظر میرسد.

خطوط عمودی

ایستایی و نیرومندی را القا میکند. بیان کننده توازن و تعادل است. مثل تنه ی درخت، بدن انسان در حالت ایستاده و دیوار ساختمان.

خطوط مایل

خطوط مایل در واقع همان خطوط عمودی هستند که از حالت ایستایی خارج گشته و متحرک شده اند. یا خطوط افقی هستند که از حالت آرامش خارج شده و متحرک شده اند. این خطوط حالت تزلزل و فروپاشی را بیان میکنند.

خطوط شکسته و زاویه دار

این خطوط حالتی خشن سخت و برنده دارند، چشم را میلرزانند، اعصاب را تحریک میکند. هرگاه خط شکسته ای را مشاهده کنیم علاوه بر ادراک خط شکسته به حالت ظریفی، پیدایش سطح را خاهیم داشت که قسمتی از آن قابل رویت است و قسمت دیگری از آن هنوز به وجود نیامده است.

سطح

عنصری است با دو بعد طول و عرض و بدون ارتفاع که به وسیله خطوط محدود شده است. فضای بین دو خط که با فاصله از یکدیگر قرار داشته باشند به طور نامریی سطح را ایجاد میکند. در صورتی که سه نقطه در فاصله ای مرتب باهم قرار بگیرند فضا به صورت سطحی نامریی قابل درک است. وجود یه نقطه بیشتر انواع سطوح هندسی و غیر هندسی را به وجود می آورند.
سطوح هندسی عبارت اند از: مربع، مثلث و دایره که هر کدام دارای جلوه بصری خاص خود در عکاسی است.

مربع

از چهار ضلع و چهار زاویه مساوی برخوردار است. نماد صلابت، استحکام و س است. متعادل است و ایستا.

مثلث

مثلث ها وقتی در وضعیت و شرایط مختلف قرار بگیرند بیانگر تصویر و مفهوم متفاوت هستند. مثلثی که قاعده اش پایین باشد دارای استحکام و شکلی پایدار است. مثل کوه.
بر عکس هرگاه به یکی از ریوس خود بایستد حالتی ناپایدار و متزلزل به خود میگیرد.
به طور کلی مثلث به واسطه زوایای تندی که دارد سطحی مهاجم دارد که همواره در حال تحول و پویایی است.

دایره

نمادی از آرامش و تداوم است. حرکت چرخشی و دورانی دایره مفهوم بی پایانی را القا میکند. دایره نماد جاودانگی است و حرکت های مستمر را تداعی میکند. مثل رفتن و آمدن نسل ها، شب و روز، هفته ها، ماه ها و سالها
سایر شکل های هندسی هر کدام به نحوی مشتق از همان سه شکل یا ترکیبی از آنها میباشد.

حجم

عنصری است دارای سه بعد عرض، طول و ارتفاع. به عبارات دیگر هرگاه به عنصر دو بعدی سطح، ضخامت اضافه کنیم به عنصری سه بعدی تبدیل میشود. حجم ها نیز به دو دسته هندسی و غیر هندسی تقسیم میشود. حجم های هندسی از بسط سطوح هندسی مثل مربع، دایره و مثلث تشکیل میشوند. اما حجم های دیگر از نظر هندسی شکل خاصی ندارند مثل یک قطعه سنگ.

عناصر بصری در عکاسی زمانی که درون کادر قرار بگیرند داری کیفیت میشوند. در واقع این کادر است که به عناصر درون خود معنا و مفهوم میدهد.
نظمی که عناصر بصری در یک عکس به وجود می آورد مانند یک ابزار در دست عکاس است. سعی کنیم با شناخت هر چه بهتر این عناصر به عکس های خود معنا و مفهوم بدهیم.

کانون تخصصی آموزش عکاسی مرداد
برای  مشاهده آمورش های بیشتر برروی >>آکادمی مرداد<< کلیک کنید