حجر یعنی چه و انواع حجر کدامند؟

حجر در لغت به معنای منع و بازداشتن آمده است.

در اصطلاح حقوقی محجور شخصی است که اهلیت استیفا ندارد.

بنابراین حجر ، منع شخص به حكم قانون است از اینكه بتواند امور خود را بطور مستقل و بدون دخالت دیگری اداره كند و شخصاً اعمال حقوقی انجام دهد.

 

انواع تقسیم بندی حجر:

۱- حجر عام و حجر خاص:
منظور از حجر عام آن است كه شخص به طور كلی از اجرای حق و انجام دادن اعمال حقوقی ممنوع باشد مثل حجر مجنون كه حجر عام است چرا كه دیوانه در كلیه امور خود ممنوع از تصرف است و به علت فقدان اراده، هیچ گونه عمل حقوقی، چه عقد باشد چه ایقاع، نمی‌تواند انجام دهد. جنون در حقوق ایران به هر درجه كه باشد باعث می‌شود كه شخص نتواند اهلیت استیفا داشته باشد. طبق ماده ۱۲۱۱ قانون مدنی جنون به هر درجه كه باشد موجب حجر است.

منظور از حجر خاص، آن است كه شخص از پاره‌ای از تصرفات خود ممنوع باشد نه همه آن‌ها، مثل حجر سفیه كه حجر خاص است چرا كه حجر و ممنوعیت تصرف او، محدود به امور مالی است.
معاملات و تصرفات غیر رشید در اموال خود نافذ نیست مگر با اجازۀ ولی یا قیم او اعم از اینكه این اجازه قبلاً داده شده باشد. یا بعد از انجام عمل (مفاد ماده ۱۲۱۴ قانون مدنی)
بنابراین شخص سفیه می‌تواند در امور غیر مالی خود مثل طلاق، تصمیم بگیرد. همچنین حجر اشخاص تاجر ورشكسته نیز، حجر خاص است چرا كه محدود به تصرفات مالی است كه به زبان طلبكاران باشد.

 

۲- حجر حمایتی و سوء ظنی: 
در حجر حمایتی، منظور قانونگذار، حمایت از محجور است كه او را در مقابل دیگران تحت حمایت خود قرار دهد، تا اینكه دیگران از حجر و وضعیت او سوء استفاده نكنند.
مثلاً در حجر صغیر، مجنون و غیر رشید، قانونگذار بدلیل اختلال یا نقص قوای دماغی و به جهت اینكه آن‌ها قادر به ادارۀ امور خود به طور كامل نیستند، بعضی از محدودیتی‌ها را نسبت به آنان و كسانی كه با آنان تعامل دارند، اعمال نموده است.

هرگاه كسی مالی را به تصرف صغیر غیر ممیز و یا مجنون بدهد، صغیر یا مجنون مسئول ناقص یا تلف شدن آن مال نخواهد بود. (مفاد ماده ۱۲۱۵ قانون مدنی)
ولی در حجر سوء ظنی، منظور قانونگذار، حمایت از دیگران است در مقابل محجور، مثل حجر تاجر ورشكسته كه محدودیت قانونگذار برای تاجر ورشكسته، بدلیل حمایت از طلبكاران می‌باشد.

۳- حجر قانونی و حجر قضایی: 
منظور از حجر قانونی این است كه قانون مستقیماً آن شخص را محجور می‌داند مثل:
اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند: 
۱- صغار ۲- اشخاص غیر رشید ۳- مجانین. (مفاد ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی)
منظور از حجر قضائی این است كه حكم توسط دادگاه صادر شده باشد؛ مثل حجر تاجر ورشكسته كه پس از احراز شرایط ورشكستگی توسط دادگاه صادر می‌شود.

۴- حجر مبتنی بر فقدان اراده و نقص اراده: 
گاهی حجر به علت نبود قوه درك، شعور و اراده است كه اصلاً شخص محجور، فاقد قوای دماغی سالم است مثل مجنون و گاهی حجر به علت نقص در قوای دماغی یا عدم كفایت اراده است؛ مثل حجر صغیر ممیز یا سفیه.

۵- حجر در امور مالی و غیرمالی: 
گاهی حجر و ممنوعیت تصرف شخص، فقط در امور مالی است مثل حجر سفیه كه در امور غیر مالی نمی‌باشد و فقط در امور مالی است كه عقل معاش ندارد و گاهی حجر هم شامل امور مالی و هم غیر مالی است مثل حجر صغیر و مجنون كه عام است.

۶- حجر مغیی و حجری كه غایت معنی ندارد:
گاهی حجر محدود به زمان خاصی است مثل حجر صغیر كه پس از رسیدن به سن بلوغ و رشد، مرتفع می‌شود. ولی گاهی غایت معنی ندارد مثل حجر مجنون كه معلوم نیست كه برطرف می شود یا نه و تا كی ادامه دارد

سایت حقوقی هادی کاویانمهر مالی ,امور ,مجنون ,منظور ,گاهی ,صغیر ,امور مالی ,قانون مدنی ,قوای دماغی ,مفاد ماده ,تاجر ورشكسته ,منظور قانونگذار، حمایت منبع